Welke kwaliteit vering?

Men spreekt vaak over vering, maar eigenlijk bedoelen we hiermee het gehele schokbreker systeem. Het doel van een schokbreker systeem is het wiel in alle omstandigheden contact te laten houden met de ondergrond zodat de mountainbike goed bestuurbaar blijft.  De werking van het schokbreker systeem bestaat uit 3 belangrijke functies:

1 Vering

De vering zelf is eigenlijk alleen maar de op en neer gaande beweging van de voor- of achterschokbreker waarbij het hoogteverschil van de oneffenheden in de ondergrond wordt opgevangen. Deze vering is vaak in te stellen zodat deze makkelijker in zal veren en dus eerder de maximale veerweg zal bereiken of moeilijker zodat de maximale veerweg niet geheel gebruikt kan worden. Tevens is deze voorspanning, ook wel “preload” genoemd, van de vering belangrijk omdat de schokbreker zowel naar boven al beneden moet kunnen bewegen bij een bult of een kuil. Gemiddeld moet een schokbreker wanneer je op de fiets gaat zitten met het volle gewicht ongeveer 20% tot 25% van de veerweg vanzelf inzakken. Dit wordt ook wel de “sag” genoemd. Wanneer je wiel plotseling door een kuil gaat, heeft de vering nog 20% tot 25% de ruimte om het wiel naar beneden te laten zakken en dus contact te laten houden met de ondergrond. Bij iemand die licht is zal de veerspanning laag kunnen zijn. Door het lage gewicht zal de veer minder ingedrukt worden. Bij iemand die zwaar is moet de veer meer veerspanning hebben om te voorkomen dat de vering te veel doorzakt. Wanneer er dan over een obstakel gereden zou worden is er een kans dat de vering “doorslaat” tot het einde van de veerweg. Een goede schokbreker is dan ook voorzien van een O-ring. Deze O-ring moet helemaal naar boven geschoven worden. Wanneer je voorzichtig op de fiets gaat zitten en de “preload” goed is ingesteld zal de O-ring ongeveer 20 tot 25% van de veerweg naar beneden geschoven zijn. Als dit niet het geval is moet de vering dus harder of juist zachter worden ingesteld.

2 Demping

De demping van schokbreker zorgt er voor dat de energie uit de beweging die de vering moet maken om de oneffenheid op te vangen wordt gehaald. Een voorbeeld: Wanneer een schokbreker alleen vering zou hebben en geen demping om de energie uit de beweging te halen, zou het voor- of achterwiel makkelijk gaan stuiteren nadat hij een oneffenheid is tegengekomen. De beweging die de vering maakt is dan niet afgelopen na het obstakel. De fiets zal gaan deinen of het wiel gaat stuiteren. Hierdoor zal het wiel  juist contact met de ondergrond en dus grip verliezen. Om dit te voorkomen zijn goede schokbrekers voorzien van demping.

Er zijn 2 soorten demping. De ingaande- en uitgaande demping. Met ingaande demping wordt bedoeld de demping van de veerbeweging van de fiets naar beneden en met uitgaande demping “rebound” wordt bedoeld de veerbeweging van de fiets naar boven. Deze demping zorgt er voor dat de veerbeweging van de fiets na het obstakel geremd wordt.

3 Veerweg

De veerweg is de afstand die het wiel verend op en neer kan bewegen in de voorvork. Bij een kleine veerweg zal bij een groot opstakel de veerweg niet voldoende zijn. Het wiel zal het eerste gedeelte van het obstakel nog wel kunnen opvangen, maar wanneer het einde van de veerweg bereikt is zul je zelf de klap moeten opvangen waardoor je uit balans kunt raken of contact met de ondergrond verliest. Bij een te grote veerweg gaat tijdens het trappen meer energie verloren en kost dus snelheid wanneer je deze veerweg niet nodig hebt. Er zijn zelfs voorvorken waarbij de veerweg instelbaar is. Het nadeel hiervan is dat door de verandering van de hoek van de voorvork ook de stuureigenschappen van de mountainbike veranderen. Bepaal eerst wat je met de mountainbike wilt gaan doen. De veerweg bij de verschillende soorten mountainbikes is door de fabrikant vaak al aangepast op het doel waar de mountainbike vaak voor gebruikt zal worden.

Verschillende kwaliteit

Er zijn vele soorten schokbrekers op de markt met allemaal hun eigen budget en kwaliteiten. Indien alleen het voorwiel geveerd is door middel van een geveerde voorvork en de achterzijde van de fiets niet geveerd is noemen we dit een hardtail, wanneer tevens ook het achterwiel geveerd is noemen we dit een full suspension (Fully)

De goedkopere modellen voorvorken die je vaak op budget mountainbikes ziet hebben alleen een veer in de voorvork zitten of een elastomeer staaf die samengedrukt wordt wanneer de schokbreker in wordt gedrukt. Vaak kan wel de veerspanning worden afgesteld door een knop boven op een van de voorvork poten, die er voor zorgt dat de veer of elastomeer staaf ingedrukt kan zodat de veer spanning hoger wordt. Bij de allergoedkoopste mountainbikes zit er soms een fake knop op. Het blijkt dan slechts een plastic kapje te zijn die er alleen maar op zit om e.e.a. wat professioneler over te laten komen. Wanneer je er aan draait gebeurt er helemaal niets!

 

Bij de wat duurdere modellen wordt de veerdruk bereikt door lucht in een luchtkamer te pompen (hier zijn speciale pompjes voor in de handel) Hiernaast kan tevens de uitgaande demping versteld worden. (Dit wordt ook wel “rebound” genoemd. Deze uitgaan de demping zorgt er voor dat de energie uit de opgaande beweging wordt gehaald. Soms kan behalve deze optie ook nog de ingaande demping ingesteld worden, waardoor niet alleen de veer voorspanning bepaalt hoe snel de neergaande beweging gemaakt wordt, maar ook de ingaande demping. Vaak is deze bij een mountainbike niet instelbaar en is vanuit de fabriek al ingaande demping aangebracht. De dempende werking van de schokbrekers wordt vaak bereikt door olie van de ene naar de andere kamer te laten stromen door een smalle doorgang. De vloeistof heeft tijd nodig om van de ene kamer naar de andere te stromen en zal daardoor de verende beweging afremmen.De demping kan dan worden ingesteld door de opening waardoor deze olie stroomt kleiner of groter te maken waardoor dit sneller of langzamer gebeurt.Een voordeel van een schokbreker is gelijk ook zijn nadeel. Doordat de schokbreker de energie uit de verende beweging haalt kost dit energie. Dit is energie die je er zelf hebt ingestoken hebt door hard te trappen. Deze energie wordt omgezet in warmte en ben je dus eigenlijk kwijt. Echter hebben schokbrekers ook vele voordelen zoals bijvoorbeeld beter grip, comfortabeler etc.. Lees hierover ook het artikel over de keuze tussen een hardtail of full suspension.

 

Ook zijn er schokbrekers verkrijgbaar, die een “lock out” systeem hebben. Dit systeem kan de op en neer gaande beweging van de schokbreker blokkeren waardoor de energie niet verloren gaat. Dit kan vooral nuttig zijn bij een beklimming waarbij je vaak op de pedalen gaat staan en er een soort energieslurpende pompende beweging van de schokbreker ontstaat. Wanneer de schokbreker weer gebruikt moet worden bij de afdaling die na de beklimming volgt kan dit systeem weer uitgezet worden Dit lock out systeem kan bijvoorbeeld bediend worden door een hendel op het stuur of op de schokbreker zelf. Maar er zijn ook schokbrekers op de markt die een automatische lock out hebben. Bij kleinere obstakels zal de schokbreker helemaal niet werken, maar bij hardere of meerdere klappen achter elkaar gaat de schokbreker wel werken. Dit werkt met een kogeltje dat de opening tussen de twee kamers afsluit waardoor de olie stroomt. Pas bij meerdere of wat hardere klappen zal het kogeltje wegspringen en de olie door de kamers laten stromen. Vaak is tevens instelbaar hoe snel het kogeltje de vloeistof door de kamers laat stromen.

Conclusie

Voor de stuureigenschappen en het plezier dat je uiteindelijk met je mountainbike gaat beleven is een goede kwaliteit vering belangrijk. Mountainbikes met een hoge kwaliteit vering zijn helaas ook een stuk duurder dan de budget fietsen. Een full suspension mountainbike (met zowel voor als achter een schokbreker) is een stuk duurder in aanschaf en onderhoud dan een hardtail mountainbike (met alleen een verende voorvork) Ik ben zelf van mening dat een geveerde mountainbike in ieder geval verstelbare vering en verstelbare uitgaande demping (rebound) moet hebben. De slechtste keuze die je kunt maken is zoveel mogelijk kopen voor zo weinig mogelijk geld, daarmee bedoel ik voor een laag bedrag een full suspension mountainbike kopen met budget schokbrekers. Wanneer je niet boven een budget uit wilt komen kun je beter kiezen voor een hardtail mountainbike met een goede kwaliteit voorvork dan voor dezelfde prijs een full suspension mountainbike kopen met budget schokbrekers. Goede schokbreker merken zijn bijvoorbeeld Rockshox en Fox

 

Hoe maak je nu de juiste keuze?

Voordat je een beslissing neemt over welke mtb de meest geschikte is, zul je eerst na moeten gaan waar je hem voor gaat gebruiken en wat je wilt bereiken. Wil je gewoon af en toe over een bospaadje in de buurt gaan fietsen of wil je in downhill parken goed uit de voeten kunnen. Blijf je op de mountainbikeroutes in Nederland of kom je ook op buitenlandse trails die veel rotsachtiger kunnen zijn. Het bepalen van die behoefte is vaak best wel moeilijk wanneer je geen enkele ervaring hebt met het mountainbiken. Verder speelt het budget een heel belangrijke rol. De weegschaal van wat je van de fiets verwacht en wat je er aan wilt uitgeven moet in balans zijn. Ook in de volgende artikelen probeer ik te helpen om deze keuze te maken en zal ik de voor- en nadelen van de keuzes op een rijtje proberen te zetten.

 

 

Wil je meer weten? Lees dan ook:

Soorten mountainbikes: Uit welk type mountainbike moet je kiezen?

Vering: Hardtail of Full suspension (Fully)?

Kwaliteit vering: Vering met rebound?

Frame: Aluminium, Staal, Carbon of Titanium?

Welke framemaat is het meest geschikt voor jou?

Wielmaat: 29″, 26″ of 27,5″?

Soorten versnellingen: Welke groep kies je?

Remmen: Velgremmen of Hydraulische schijfremmen?